พระราชพิธีสิบสองเดือน ฉบับพิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2454 พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ. 2396 - 2453)   พระราชนิพนธ์พระราชพิธีสิบสองเดือน แสดงถึงภูมิปัญญาไทย และพระปรีชาญาณ ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ทรงรอบรู้ต่อขนบธรรมเนียมประเพณีเก่าแก่ พระบรมราชาธิบายช่วงนี้ นอกจากเป็นการส่งเสริมภาษา และหนังสือไทย จนเกิดวรรณคดีเรื่องหนึ่งแล้ว ยังเป็นประหนึ่งสะพานเชื่อมความรู้เก่าใหม่ที่มีที่มา และวิวัฒนาการ ทั้งก่อให้เกิดสัมมาทิฐิ ในการจำแนกคติพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา กับพิธีกรรมทางศาสนาพราหมณ์ ที่ไทยรับมาปะปนระคนกันในพิธีหนึ่งๆ ซึ่งเลือกรับ และผ่อนปรนโดยไม่ขัดต่อหลักการสำคัญ ของพระพุทธศาสนา ขณะเดียวกันได้สร้างความสำนึกร่วมกันของหมู่ราษฎร โดยเฉพาะประเพณีอันนับเนื่องจาก การผลิตหรือเกษตรกรรม เป็นการแสดงความสำนึกของชนชั้นนำ พึงมีต่อราษฎร คุณค่าของพระราชนิพนธ์พระราชพิธีสิบสองเดือน เป็นสิ่งที่ผู้อ่านหรือผู้ศึกษาจะได้ขยายพรมแดนความรู้ ระหว่างเก่าใหม่ของตนใ ห้มีพื้นภูมิไพศาลขึ้น ยังจะได้เห็นโฉมหน้าวิวัฒนาการทางวัฒนธรรม ที่คนไทยดั้งเดิมมีวิธีคิด และรับมาปฏิบัติ โดยการปรับเป็นลักษณะประจำชาติไทยได้อย่างไร ยิ่งกว่านั้นการเลือกรับใดๆ ท่านแต่ก่อนรับโดยคำนึงถึงจุดยืนสำคัญ คือ ต้องไม่เสียหลักการทางพระพุทธศาสนา พระราชพิธีสิบสองเดือน โดยเนื้อหานั้นทรงมีพระบรมราชาธิบาย เริ่มตั้งแต่เดือนสิบสองเป็นต้นไป และขาดไปเดือนหนึ่ง คือ เดือนที่สิบเอ็ด แต่ละเดือนนอกจากมีพระราชพิธีอย่างหนึ่งอย่างใดแล้ว อาจจะมีพิธีอื่นๆ ในเดือนนั้นด้วย ภาษาที่ทรงใช้อาจจะมีบางคำ และบางสำนวน ที่ยากสำหรับคนรุ่นปัจจุบันอยู่บ้าง หากไม่เหลือวิสัยจะศึกษาให้เกิดความเข้าใจ แต่โดยรวมนั้น เป็นพระราชนิพนธ์ที่ควรศึกษา เพื่อรับความรู้ เช่น ความรู้เป็นขนบธรรมเนียมประเพณี พระราชพิธี เป็นต้น เป็นการมุ่งต่อความรู้ดังกล่าวโดยตรงอย่างหนึ่ง ! back ! ! home !